Aangepaste voeding

Niet iedereen mag hetzelfde eten. De ene vanwege een allergie, de ander uit religieuze overtuigingen. En wat is nu juist het verschil vegetariërs en veganisme? En hoe ga je om met kinderen met diabetes op je kamp?

Allergie & intolerantie

Allergie

Voedselallergie is een reactie van het immuunsysteem na inname van een voedingsmiddel of een van de bestanddelen in dat voedingsmiddel. Deze reactie treedt op wanneer een vreemd eiwit, allergeen genoemd, ons lichaam binnenkomt. Het immuunsysteem reageert door antilichamen te produceren die zich koppelen aan antigenen en die deactiveren. Daardoor ontstaan neveneffecten zoals niezen, hoesten, jeuk, loopneus, enzovoort.

Voedselintolerantie

Intolerantie heeft - in tegenstelling tot voedselallergie - niets te maken met het immuunsysteem. Het is vaak toe te schrijven aan een tekort aan een bepaald enzym of een verhoogde gevoeligheid voor een bepaald bestanddeel.

Gluten

De gebruikelijke verboden granen voor mensen met een glutenallergie, ook coeliakiepatiënten genoemd, zijn: tarwe, gerst, rogge en haver. Er zijn echter nog andere verboden producten zoals durum en semolina. Of voor specifieke doeleinden geteelde tarwesoorten) zoals Kamut, Bulghur en Couscous, Triticale.

Maïs, eveneens een graansoort, veroorzaakt geen schade aan de darmwand en wordt door de meeste patiënten getolereerd. Rijst is echt de favoriet voor coeliakiepatiënten omdat nagenoeg alle patiënten het verdragen.

De volgende glutenvrije producten kunnen verwerkt worden tot bloem: amarant, kikkererwten, linzen, erwten, quinoa, ragi, sorghum, soja, tapioca, teff en wilde rijst. Veel van deze bloemsoorten zijn verkrijgbaar in reformwinkels. In dergelijke winkels streeft men naar gezonde natuurlijke voeding.

Populaire glutenvrije oliesoorten zijn: maïsolie, pindaolie, olijfolie, koolzaadolie, sojaolie en zonnebloemolie.

Lactose

Lactose-intolerantie is een veel voorkomende reactie op (koe)melk en als gevolg dus ook op heel wat zuivelproducten. Aangezien melk een bron is van calcium, moeten mensen met Lactose-intolerantie hun dagelijkse behoefte aan calcium uit andere producten halen. Groenbladige groenten, bonen, calciumverrijkte sojamelk en calciumverrijkte 100%-sappen zijn goede calciumbronnen met voordelen die zuivelproducten niet hebben.

Melk is de enige natuurlijke bron van lactose, maar wordt ook aan veel voedingsmiddelen toegevoegd. Mensen met een hele lage tolerantiegrens voor lactose moeten dan ook op lactose als additief alert zijn. Producten waar vaak toegevoegde lactose in wordt gevonden zijn:

• Brood en andere bakkerijproducten
• Ontbijtgranen  zoals cornflakes en dergelijke
• Instant aardappelpuree, soepen en ontbijtdranken
• Margarine
• Vleeswaren
• Salade dressings
• Snoep en andere snacks
• Mix voor pannenkoeken, koekjes en biscuits
• Poedervormige maaltijdvervanger
   

Additieven

Intolerantie voor additieven, in het bijzonder kleurmiddelen en sulfiet (E220 tot E228), komt steeds vaker voor. Additieven worden gebruikt als kleurstof, antioxidant, emulgator, stabilisator, smaakversterker of als conserveermiddelen in vis, schaaldieren en drank (wijn, bier en andere alcohol). Veel additieven zijn natuurlijke stoffen zoals vitamine C, citroenzuur of rode bieten. Niet elke natuurlijke stof is echter automatisch ongevaarlijk. Vele mensen kunnen daarom allergisch reageren na het eten van een product dat voedingsadditieven bevat.

Diabetes

Diabetes is een chronische aandoening waarbij het bloedsuikergehalte verhoogd is. Als bij kinderen de diagnose diabetes wordt vastgesteld, dan gaat het bijna altijd om diabetes type 1.

Bij type 1 diabetes valt het eigen afweersysteem de bètacellen van de alvleesklier aan met antistoffen die normaal enkel gericht zijn tegen virussen en bacteriën. Het lichaam maakt daardoor geen of onvoldoende insuline aan. Vandaar dat het vanaf de diagnose noodzakelijk is om levenslang insuline in te spuiten. Ook een gezonde levensstijl en een goede medische opvolging zijn belangrijk in een goede diabetesbehandeling. 

De bloedsuikerspiegel kan men meten via een vingerprik. Wanneer de bloedsuikerspiegel te laag komt – onder de 60 à 70 mg/dl – komt, heeft men een hypo. Een hypo krijg je wanneer er te veel insuline in het bloed is ten opzichte van de hoeveelheid suiker.

Veel voorkomende symptomen bij een hypo zijn: hongergevoel, zweten, beven, hartkloppingen, bleek zijn, koude voeten, duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, angst, agressiviteit, afwezigheid en onscherp zien. De hypoverschijnselen verschillen van persoon tot persoon. 

Als men één van de hiervoor opgesomde tekenen ervaart, is het van cruciaal belang om eerst de bloedsuiker te meten. Voelt men zich echter te beroerd, dan moet men meteen reageren. Door snelwerkende suikers in te nemen (druivensuiker, gewone frisdrank, glucosegel …) zal de bloedsuikerspiegel snel terug stijgen. Daarna eet men best nog een kleine snack met koolhydraten (boterham, vezelrijke koek …)  

Als de persoon niet in staat is om nog te eten of te drinken, moet meteen medische hulp ingeschakeld worden. Wanneer de bloedsuikerspiegel te hoog is, zal extra insuline dienen ingespoten te worden.

Meer informatie over diabetes op www.diabetes.be

 

 

 

Vegetarisme en veganisme

De meest voor de hand liggende Vleesvervangers zoals melk, kaas en ei vind je in elke supermarkt. Tegenwoordig is ook het assortiment aan klassieke vleesvervangers sterk uitgebreid: tofu, sojabrokjes, seitan, tempé of afgeleide producten zoals vegetarische burgers, sojaworstjes, gekruide tofureepjes...

Toch bestaan er heel wat andere, creatievere (en goedkopere) manieren om aan eiwitten te geraken: granen, peulvruchten, noten, zaden en pitten kunnen, mits veelvuldige variatie en combinatie, voor volwaardige plantaardige eiwitten zorgen. Vegetarisme is nu eenmaal meer dan een stukje vlees vervangen door een burger. Voor leuke ideeën kun je een kijkje nemen in het receptendeel.

Veganisme gaat nog een stap verder. Een veganist eet geen vlees, maar ook geen producten die van dieren afkomstig zijn zoals eieren, melk, kaas, gelatine, honing, dierlijk stremsel, ... Tevens gebruiken ze geen producten (onder andere kleding) die van dieren afkomstig zijn: leer, ivoor, dons, wol,...

Religie

Vanuit religieuze opvattingen kan het ook zijn dat voeding aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Joden zullen enkel koosjer eten en moslims mogen alleen voedsel eten dat halal is.

Koosjer

'Koosjere voeding' is voeding die voldoet aan de spijswetten van het jodendom. Deze wetten bepalen de toegestane vleeswaren, de rituelen vereist voor de slachting van consumptiedieren, de bereiding van gerechten en het gescheiden houden van bepaalde voedingswaren.

• Melkproducten moeten afkomstig zijn van dieren die op koosjere wijze (dat wil zeggen: op een rituele manier) geslacht zijn.
• Melk- en vleesproducten moeten strikt gescheiden blijven voor, tijdens en na bereiding.
• Melkproducten mogen ten vroegste 5 uur na vleesproducten geconsumeerd worden.
• Vleesproducten mogen ten vroegste 2 uur na melkproducten geconsumeerd worden.
• Vlees en vis mogen niet tegelijk worden gegeten, maar wel binnen één maaltijd.
• Men mag geen vlees eten van een nog levend dier.
• Brood mag geen melkproducten bevatten, noch vetten van niet-koosjere diersoorten.
• Niet-Joodse wijn is verboden, ongeacht de ingrediënten.
• Voedsel dat gekookt is door een niet-Jood mag niet worden genuttigd.

Toegestaan:

• Vlees (mits rituele slachting): herkauwende evenhoevigen zoals rund, schaap, geit, hert
• Gevogelte zoals zoals eend, gans, kip, duif, fazant en kalkoen
• Vis: vissen die vinnen en schubben hebben

Niet toegestaan:

• Aas
• Insecten met vleugels
• Niet herkauwende of onevenhoevigen zoals kameel, varken of haas
• Omnivoren en carnivoren
• Week- en schaaldieren zoals mossel, oester, garnaal, kreeft, krab,...
• Vis zonder vinnen of schubben zoals paling
• Wildgevogelte, roofvogels

Halal

Halal, Arabisch voor rein, is een islamitische term die aangeeft wat voor moslims toegestaan is, ook op het vlak van voedsel. Het slaat onder meer op de slachtrituelen van consumptievlees en op de soorten toegestane vleeswaren. Verder houdt het ook een verbod op alcohol in. Andere voedingswaren moeten geen speciale behandeling ondergaan om geschikt te zijn voor halal consumptie.

Niet toegestaan:

• Vlees van carnivoren zoals roofvogels, hond, kat, krokodil, tijger, vleermuis, egel, eekhoorn, slang zijn niet toegestaan, evenmin als niet-ritueel geslacht vlees.
• Varkensvlees is expliciet verboden, net als vlees van zogende jongen of zogende moederdieren. Ook varkensachtigen zoals everzwijn.
• Paardenvlees is niet verboden, doch zeer ongebruikelijk in de islamitische keuken.
• Anderen zoals tamme ezel, olifant, aap, schildpad...
• Aaseters zoals gieren.
• Alcohol is niet toegestaan voor consumptie. Alle alcoholhoudende ingrediënten zijn dus niet halal, zoals azijn, wijn, likeur,...

Toegestaan:

• Vogels zoals fazantachtigen, zangvogels, loopvogels, watervogels,...
• Hoefdieren zoals runderen, antiloop, gazelle, hert, kameel, schaap, lam, geit, wilde ezel,...
• Haasachtigen zoals konijn en haas.
• Vis en zeevruchten hoeven geen rituele slachting en zijn steeds halal en dus geschikt voor consumptie. Al beschouwen sommige religieuze aftakkingen garnalen niet als halal.