Veiligheid is een ruim begrip: we hebben het over invriezen en ontdooien, tips & tricks over hoe en hoe lang je eten mag bewaren, en hoe je best met water omspringt.
Koelen en warmen
Hoge temperaturen
Bacteriën zijn gevoelig voor hoge temperaturen. Hierbij is het belangrijk dat levensmiddelen verhit worden tot in de kern, tot 70°C. Vooral gevogelte en gehakt moet je goed doorbakken. Een mogelijk alternatief is om frikandellen, kipfilets, vidévulling of gehakt voor spaghettisaus al gegaard aan te kopen (vers of diepvries).
Temperatuur beheersen
Om te vermijden dat micro-organismen zich ongeremd vermenigvuldigen, is een goede temperatuurbeheersing noodzakelijk. Alle temperaturen tussen 7°C en 65°C laten de groei van bacteriën toe.
- Gebruik bijvoorbeeld een thermometer om de temperatuur van koelkast (maximum 7°C) en diepvriezer (-18°C) te controleren.
- Zorg ervoor dat de temperatuur van warm te houden gerechten steeds hoger is dan 65°C.
De koudeketen
Respecteer de koudeketen. Koop diepvrieswaren en gekoelde waren altijd als laatste aan en maak geen ommetje op weg naar de kampplaats. In de zomer zijn koelboxen, koelelementen, koelzakken of zelfs koelwagens geen overbodige luxe.
*** Extra tip: laat je eten voor het kamp leveren door een besteldienst met gekoelde vrachtwagens zoals Solucious, zo hou je de koude keten het beste in stand! ***
Invriezen
Wat je zelf invriest, is meestal slecht ingevroren omdat het te langzaam gaat. Daardoor worden grote kristallen gevormd die de cellen van het voedsel beschadigen. Zelf invriezen is vooral geschikt voor soepgroenten (prei, selder).
Ontdooien
Denk eraan dat grote stukken of pakken vlees een lange ontdooiperiode vragen. Ontdooien moet bovendien in de koelkast gebeuren. Je kunt ook een microgolfoven gebruiken als het snel moet gaan. Het dooiwater smijt je best zo snel mogelijk weg.
Eens ontdooid, altijd ontdooid
Vries een ontdooid product nooit opnieuw in. Er kunnen zich intussen immers schadelijke micro-organismen gevormd hebben en die worden niet onschadelijk gemaakt in de diepvriezer.
De koelkast
Je hebt niet altijd een echte koelkast nodig. Een koele ruimte, zoals een kelder of een koelkoffer kunnen een heleboel producten vers houden. Een echte koelkast is aangewezen voor verse melk, vlees en vis.
- Bewaar vlees en vis bovenaan in de koelkast, want dat is de koelste plaats.
- Plaats zuivelproducten in het midden en leg groenten en fruit onderaan.
- Houd de verschillende voedingswaren zo veel mogelijk gescheiden.
- Plaats er zeker geen warme producten in.
- Plaats je koelkast (en diepvriezer) op een koele plaats (niet in de zon of naast gasbekkens). Zo verbruik je minder energie.
Bewaren
Houdbaarheidsdatum en verpakking
Koop geen producten waarvan de houdbaarheidsdatum al overschreden is. Ook producten waarvan de verpakking open, vervormd of beschadigd is, laat je best liggen. Kijk uit met giften van sponsors, die soms beperkt houdbaar zijn.
Vacuüm trekken
Bestellingen van grote hoeveelheden vlees kun je vacuüm laten trekken. Dat vergemakkelijkt het transport en komt, indien voldoende koel gehouden, de voedselveiligheid ten goede. Vraag ernaar bij de slager of het grootwarenhuis.
Controleer wat je op voorhand aankoopt
Droge producten en voedingsmiddelen die sterk gesuikerd, gezuurd of gezouten zijn, zijn veel minder vatbaar voor bacteriën. Zo kun je voedsel in glas of in blik, drank, suiker, rijst, bloem, deegwaren en kruiden op voorhand kopen en meenemen op kamp.
De 'twee-uren-regel'
Zorg ervoor dat bederfbare voedingswaren niet langer dan twee uur in de ‘gevaarlijke’ temperatuurzone (tussen 7 en 65 °C) blijven en stop ze daarna zo vlug mogelijk in de koelkast. Wat je niet opeet binnen de twee dagen vries je beter meteen in.
Licht, lucht en vocht
Licht, lucht en vocht bevorderen voedselbederf. Open koelkast, koelruimte en diepvriezer daarom zo weinig mogelijk.
Zuivelproducten
Zuivelproducten (melk, yoghurt, boter, kaas,...) verdienen speciale aandacht. Laat ze niet te lang op tafel staan en open niet te veel producten tegelijk. Je kunt bijvoorbeeld de datum noteren op geopende verpakkingen die kunnen vervallen.
Hoe bewaren?
Voedselrestjes plaats je in een schoon bord of pot, liefst afgesloten met een deksel. Bewaar ze niet in de ketel waarin ze werden bereid of op de schotel waarmee ze werden opgediend. Grote hoeveelheden voedsel verdeel je in kleine porties en leg je in schotels die maximum vijf centimeter diep zijn, zodat ze sneller afkoelen.
Hygiëne
Propere handen
Was je handen voor je voedingswaren aanraakt en nadat je rauwe voedingswaren hebt aangeraakt, en uiteraard na elk bezoek aan het toilet en na het snuiten van de neus. Dat lijkt vanzelfsprekend maar het wordt vaak vergeten.
Keukenmateriaal
Vervang regelmatig de keukenhanddoeken, vaatdoeken of sponsjes, zeker in de zomerperiode.
Tussentijdse reiniging
Voorkom kruisbesmetting. Gebruik voor verhitte bereidingen nooit dezelfde snijplanken, messen en schotels die voordien in contact zijn geweest met rauwe producten. Je moet ze eerst grondig reinigen met warm water.
Soorten besmetting
Voedselvergiftiging ontstaat door het eten van voedsel dat werd besmet met ziektekiemen of gifstoffen. Er zijn twee mogelijke bronnen van besmetting.
Afscheidingsproducten van bacteriën
Soms is voedsel besmet met een bacterie die zich kan vermenigvuldigen in een vochtige omgeving bij bepaalde temperaturen. Daarbij produceert die bacterie gifstoffen. Dat is bijvoorbeeld het geval met Stafylococcus. Je kunt het vergif niet vernietigen door verhitting. In het algemeen bestaan de klachten uit misselijkheid, plotselinge buikkrampen, overgeven en diarree.
Bacteriën zelf
Wanneer bacteriën zich vermeerderen in voedsel, kunnen ze zelf de oorzaak zijn van de besmetting. Beruchte voorbeelden zijn Salmonella en Listeria. Vooral op rauw vlees en gevogelte zitten vaak bacteriën die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken.
Hoe vergiftiging vermijden?
Je kunt het risico sterk verminderen door het voedsel voldoende te verhitten. Niet alleen vlees, maar ook schotels, dooiwater, de handen van de bereider, enzovoort kunnen besmetting veroorzaken.
Ook rauwe groenten kunnen besmet zijn. Een droge omgeving, zout, zuur en zoet kunnen ervoor zorgen dat bacteriën zich niet vermenigvuldigen.
Wanneer je het voedsel in de koelkast bewaart, rem je de ontwikkeling van bacteriën weliswaar af, maar sterven doen ze niet. Ook bij het invriezen blijven ze sluimeren in het voedsel. Alleen bij verhitting tot minstens 60°Celsius gaan ze dood. Dat kan door koken, bakken of braden.
Naar de dokter
In geval van voedselvergiftiging kan het nuttig zijn dat je de geneesheer een lijst kunt bezorgen met de gebruikte ingrediënten of dat je hem de verpakkingen van de voedingsmiddelen toont.
Water
Flessenwater vs. kraantjeswater
Flessenwater is niet beter dan kraantjeswater. In een kamphuis is het leidingwater per definitie drinkbaar, dus waarom zou je veel meer betalen voor water in flessen?
Watertemperatuur
Bacteriën in water beginnen zich te ontwikkelen tussen 20° en 55°C. Pas dus op je kampterrein op met grote bidons of vaten stilstaand water in de zon!
Meer info
Meer info is er te vinden op favv.